Staw skokowy

Staw skokowy, a dokładnie skokowo-goleniowy jest to staw łączący kości podudzia (kość piszczelowa i strzałkowa) oraz stopy (poprzez kość skokową). We współdziałaniu z kompleksem podskokowym (kości i stawy leżące poniżej kości skokowej) umożliwia złożone ruchy stopy.

Staw ten jest bardzo narażony na uszkodzenia urazowe podczas uprawiania sportu. Kontuzje stawu skokowego należą do najczęściej spotykanych w wielu dyscyplinach sportowych.

Zwichnięcia stawu skokowego

Bardzo często mylone ze skręceniem. Zwichnięcie jest bardzo poważną kontuzją, wiążącą się z dużymi uszkodzeniami wewnątrz stawu. Często występuje razem ze złamaniami kości. Stwierdza się to po uprzednim wykonaniu zdjęć rtg. Zwichnięcie wymaga jak najszybszej repozycji (czyli nastawienia) i unieruchomienia. Podobnie jak w przypadku złamań niekiedy konieczne jest leczenie operacyjne.

Skręcenia stawu skokowego

Najczęstsza kontuzja stawu skokowo-goleniowego. Bardzo często bagatelizowana, co wydłuża okres powrotu do sportu i normalnej aktywności. Mechanizm urazu jest podobny jak w przypadku złamań, ale siła jest zdecydowanie mniejsza. Charakterystycznym objawem dla skręcenia stawu skokowego jest ból i obrzęk w okolicy kostki bocznej. Niekiedy w tej okolicy powstają zasinienia skóry, co  sugeruje uszkodzenia więzadłowe.

Skręcenia można podzielić według rozległości uszkodzenia:

Pierwszy stopień: Niewielkie naciągnięcie lub naderwanie więzadeł, brak objawów niestabilności lub nieznacznie wyczuwalne, niewielki ból, obrzęk i ograniczenie ruchomości stawu.

Drugi stopień: Częściowe zerwanie włókien więzadłowych. Niewielka niestabilność. Dodatni objaw szuflady przedniej. Bolesność znacznego stopnia. Wyraźny obrzęk i ograniczenie ruchów.

Trzeci stopień: Całkowite zerwanie włókien więzadłowych. Wyraźnie wyczuwalny objaw szuflady przedniej i objaw podwichania kości skokowej w widełkach piszczelowo-strzałkowych. Bardzo znaczny obrzęk i bolesność.

LECZENIE

Reguła postępowania zachowawczego w świeżych uszkodzeniach daje się wyrazić hasłem:
P – rotection (łuska tylna lub stabilizator)
R – est (odpoczynek)
I – ce (chłodzenie)
C – ompression (opatrunek uciskowo-modelujący)
E – levation (ułożenie przeciobrzękowe)
M – edication (farmakoterapia objawowa)
M – obilisation (jak najwcześniejszy ruch)

W przypadku stłuczeń stawu skokowego bez cech nadwyrężenia więzadeł wystarczy 1-2 dni odpoczynku i można powrócić do aktywności w zakresie bezbólowym.
Skręcenie I stopnia wymagają ograniczenia aktywności 7-10 dni, ustąpienia obrzęku i miejscowej bolesności. Korzystnie działa chłodzenie, leki objawowe, opatrunek modelujący do chwili ustąpienia obrzęku (pelota w kształcie podkowy, ew. stabilizator pneumatyczny). Drenaż limfatyczny, masaż wirowy, fizjoterapia – pozwalają czasem skrócić okres absencji treningowej do 5-6 dni.

Skręcenia II stopnia, wiążące się z częściowym uszkodzeniem więzadeł, wymagają początkowego odciążenia kończyny, stabilizacji w łusce gipsowej, stabilizatorze lub ortezie przez 10-14 dni. Wskazana weryfikacja procesu gojenia w badaniu USG. Intensywna fizjoterapia i leki objawowe przyspieszają powrót do treningu, jednak nie wcześnie jak po 3-4 tygodniach.

Skręcenia III stopnia obejmują całkowite rozerwanie więzadeł kompleksu kostki bocznej a często również więzozrostu piszczelowo-strzałkowego. Wymagają dłuższego unieruchomienia w stabilizatorze (ew. gipsie podudziowym) na ok. 4 tygodnie. Wskazane jest odciążenie kończyny z niewielką stymulacją zakończeń receptorowych podeszwy dotykaniem do podłoża naciskiem równym 10-15 kilogramów. Konieczne monitorowanie procesu gojenia w badaniu USG. Fizjoterapia głownie odbudowująca propriorecepcję, objawowo przeciwzapalnie i przeciwbólowo, taping ochronny, itp. Przed podjęciem aktywności treningowej konieczne ultrasonograficzne potwierdzenie wygojenia uszkodzonych struktur więzadłowych. Wskazana protekcja przy użyciu ortezy lub tapingu do 10 tygodni po urazie.
W przypadku utrzymywania się objawów funkcjonalnej niestabilności stawu wskazane rozważenie kontynuacji programu rehabilitacji do 6 m-cy a następnie rewizja operacyjna i stabilizacja.

W przypadku nieskutecznego leczenia zachowawczego należy wykorzystać sposoby chirurgiczne. Na szczęście odsetek uszkodzeń skrętnych stawu skokowego wymagających w ostateczności interwencji chirurgicznej, z powodu braku poprawy po wyczerpaniu programu reedukacji proprioceptywnej i zwiększenia siły mięśni kontrolujących funkcję stawu, nie przekracza 5% dla przedziału przyśrodkowego oraz 10% dla kompleksu kostki bocznej.

czytaj dalej »